ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਫਿਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਿਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਕੌਣ ਸੀ? ਪੂਰਾ ਪੜ੍ਹੋ

Sardar Udham Singh Death: 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਵਿਖੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਅਤੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਢੇਰ ਲਾ ਦਿੱਤੇ ਤਾਂ 19 ਸਾਲ ਦਾ ਨੌਜਵਾਨ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵੀ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲੇ 21 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਮਕਸਦ ਸੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣਾ। ਉਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਗਵਰਨਰ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਨਰਲ ਡਾਇਰ ਇਹ ਕਤਲੇਆਮ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।

ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਉਸਦੇ ਸੀਨੇ 'ਚ ਬਲਦੀ ਰਹੀ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਸਾਕੇ ਦੀ ਅੱਗ 
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਆਪਣਾ ਟੀਚਾ ਲੈ ਕੇ ਲੰਡਨ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਸਾਕੇ ਦੀ ਅੱਗ ਉਸ ਦੇ ਸੀਨੇ ਵਿੱਚ ਬਲਦੀ ਰਹੀ। ਅਖੀਰ 13 ਮਾਰਚ 1940 ਦਾ ਦਿਨ ਆ ਗਿਆ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਲੰਡਨ ਦੇ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਓਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਰ ਮੁਕਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਗੋਲੀਆਂ ਦਾਗੀਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਲਾਰਡ ਜ਼ੈਟਲੈਂਡ, ਬੰਬਈ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗਵਰਨਰ ਲਾਰਡ ਲੈਮਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਗਵਰਨਰ ਸਰ ਲੂਈ ਡੇਨ ਨੂੰ ਵੀ ਗੋਲੀਆਂ ਲੱਗੀਆਂ। ਉਹ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਹੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।

'ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਦਾ ਕਤਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਕਰਮ'
ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿਚ ਸਨਸਨੀ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਡਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਣ ਗਈ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਤੱਕ ਗੂੰਜੀ। ਨਵਭਾਰਤ ਟਾਇਮਸ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਰੇਡੀਓ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ, 'ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਨੇ ਹੁਣ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਦਾ ਕਤਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਕਰਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ।'

ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਮ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਭੰਬਲਭੂਸੇ 'ਚ ਫਸਿਆ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮੀਡੀਆ  
ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭੰਬਲਭੂਸੇ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸੀ। ਲੰਡਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅਖਬਾਰ ‘ਦਿ ਹੱਲ ਡੇਲੀ ਮੇਲ’ ਨੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਭਾਵ 14 ਮਾਰਚ 1940 ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ, ‘ਭਾਰਤ ਦੇ 37 ਸਾਲਾ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ ਨੂੰ ਅੱਜ ਬੋ ਸਟਰੀਟ, ਲੰਡਨ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਉਸ 'ਤੇ ਸਰ ਮਾਈਕਲ ਓਡਵਾਇਰ ਦੇ ਕਤਲ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੈ। ਇਮਾਰਤ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੇ ਸਮੇਂ ਆਜ਼ਾਦ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਆਏ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।'

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਅਤੇ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਭੰਬਲਭੂਸਾ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੁਹੰਮਦ ਸਿੰਘ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪਾਸਪੋਰਟ ਵਿਚ ਅਸਲ ਨਾਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਸੀ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਬਿਆਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਘਟਨਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਡੇਲੀ ਮਿਰਰ ਨੇ ਛਾਪਿਆ ਸੀ। 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ, 'ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਮਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ... ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹਾਂ।'

ਮਹਿਜ਼ 2 ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਓਡਵਾਇਰ ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ
ਓਡਵਾਇਰ ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। 4 ਜੂਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੁਣਵਾਈ 5 ਜੂਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਈ। 5 ਜੂਨ ਨੂੰ ਇਸਤਗਾਸਾ ਪੱਖ ਨੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕੀਤੀ। ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿੰਸਨ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਕਲਰਕ ਨੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਤਲ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਅਦਾਲਤ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨ ਅਨੁਸਾਰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦੇਵੇ?'

ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, 'ਹਾਂ, ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਹਾਲ ਹੋਵੇ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇਖੋ। ਤੁਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੂਨ ਦੇ ਪਿਆਸੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਭੂਤ ਹਨ।'

ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿੰਸਨ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਸਿਆਸੀ ਭਾਸ਼ਣ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।' ਉਸ ਨੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਜਿਸ ਪੈਂਫਲਿਟ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹ ਸਭ ਕੁਝ ਪੜ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕੀ ਸਭ ਕੁਝ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ? ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਤਾਂ ਜੱਜ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਕਾਗਜ ਦੇ ਦਿਓ ਤਾਂ ਮੈਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝ ਜਾਵਾਂਗਾ।'

ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਜੱਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਕਿ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਫਿਰ ਪੁੱਛਿਆ, 'ਇਹ ਕੌਣ ਪੜ੍ਹੇਗਾ?' ਜੱਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪ ਪੜ੍ਹੇਗਾ। ਇਸ 'ਤੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਸਾਰੀ ਜਿਊਰੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੇ।'

ਮੁਕੱਦਮਾ ਇਸ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਕਿ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਟਾਰਨੀ ਮੈਕਕਲੂਰ ਨੇ ਵਿੱਚ ਛਾਲ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮਾਏ ਲਾਰਡ, ਤੁਹਾਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਬੰਦ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।'

ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿੰਸਨ ਨੇ ਫਿਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, 'ਜਾਣੋ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਹੋਗੇ, ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਛਪੇਗਾ।' ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, 'ਮੈਂ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੁਕਤਿਆਂ 'ਤੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਿਊਰੀ ਨੇ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਕੀ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਹੁਣ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹਾਂ?'

ਇਸ 'ਤੇ ਜੱਜ ਨੇ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਪਰ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਿਰਫ ਇਹ ਕਹਿਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕਿਉਂ ਨਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਸਿਆਸੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।'

ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਝਿਜਕ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, 'ਮੈਨੂੰ ਮਰਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੀ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਹੁਣ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹਾਂ?'

ਜੱਜ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਹੱਕ 'ਚ ਜੋ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ ਕਹੋ ਪਰ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਜਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਹ ਸਭ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।'

ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, 'ਮੈਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਦੇਣ 'ਤੇ ਮਾਣ ਹੈ। ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਉਣਗੇ। ਮੈਂ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜਿਊਰੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹਾਂ। ਤੁਸੀਂ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਜਾਂਦੇ ਹੋ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਉੱਥੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਨਾਮ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਹਾਊਸ ਆਫ ਕਾਮਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੀਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇੰਗਲੈਂਡ ਆਉਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।'

ਇਹ ਸਭ ਸੁਣ ਕੇ ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿੰਸਨ ਦਾ ਪਾਰਾ ਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਮੈਂ ਹੁਣ ਸੁਣਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਂ।'

ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਤੁਸੀਂ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਪਰ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹਨ। ਤੁਸੀਂ ਲੋਕ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਹੋ ਇਹ ਸੁਣਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ?'

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਾਅਰਾ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ, 'ਇੰਗਲੈਂਡ ਮੁਰਦਾਬਾਦ, ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਮੁਰਦਾਬਾਦ।'

ਸੁਣਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਸਪਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਨ ਕੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜਸਟਿਸ ਐਟਕਿੰਸਨ ਨੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਰਫੋਂ 24 ਜੂਨ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਜਿਊਰੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਚਾਅ ਵਿਚ ਸਭ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਪੀਲ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।

ਸਰਦਾਰ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ 31 ਜੁਲਾਈ 1940 ਨੂੰ ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੈਂਟਨਵਿਲੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

- PTC NEWS

Join Whatsapp Channel