National Dengue Day 2023: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 16 ਮਈ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਂਗੂ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਵਸ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਡੇਂਗੂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਰੋਕਥਾਮ ਉਪਾਵਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਤਿਆਰੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਕੇਸਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਵੈਕਟਰ ਬੋਰਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (NVBDCP) ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਨੋਡਲ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਰੋਗ ਨਿਗਰਾਨੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ/ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਸਾਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਅਤੇ ਕਲੀਨਿਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਸ਼ੱਕੀ ਕੇਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਸਬੰਧਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਸਿਹਤ ਅਥਾਰਟੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ।ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵੈਕਟਰ-ਬੋਰਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ - ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਡੇਂਗੂ ਦਿਵਸ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵੈਕਟਰ-ਬੋਰਨ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸਾਲ 2003-04 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਲੇਰੀਆ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਨੈਸ਼ਨਲ ਫਾਈਲੇਰੀਆਸਿਸ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਤੇ ਕਾਲਾ ਅਜ਼ਾਰ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਜਾਪਾਨੀ ਇਨਸੇਫਲਾਈਟਿਸ ਅਤੇ ਡੇਂਗੂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਡੇਂਗੂ ਕੀ ਹੈਡੇਂਗੂ ਫਲੇਵੀਵਾਇਰੀਡੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਇਰਸ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਦਾ ਮੱਛਰ ਦੁਆਰਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀ ਵਾਇਰਲ ਲਾਗ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਿੱਥ ਹੈ ਕਿ ਡੇਂਗੂ ਦਾ ਮੱਛਰ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਮੱਛਰ ਸਾਫ਼ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਵਾਇਰਸ 10 ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ ਪਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਇਹ ਡੇਂਗੂ ਹੈਮੋਰੈਜਿਕ ਬੁਖਾਰ ਜਾਂ DHF ਦਾ ਰੂਪ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਭਾਰੀ ਖੂਨ ਵਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਗਿਰਾਵਟ, ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।ਡੇਂਗੂ ਬਾਰੇ ਤੱਥਡੇਂਗੂ ਇੱਕ ਵਾਇਰਲ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜੋ ਡੇਂਗੂ ਵਾਇਰਸ (DENV 1-4 ਸੀਰੋਟਾਈਪਸ) ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਚਾਰ ਡੇਂਗੂ ਵਾਇਰਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਇੱਕ ਮਾਦਾ ਏਡੀਜ਼ ਇਜਿਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਏਡੀਜ਼ ਇਜਿਪਟੀ ਮੱਛਰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਕੱਟਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਛੂਤ ਵਾਲੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚੌਦਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲੱਛਣ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਰੀਜ਼ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੈ, ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਚਾਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਏਡੀਜ਼ ਮੱਛਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡੇਂਗੂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਵੈਕਟਰ ਕੰਟਰੋਲ ਉਪਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਲੱਛਣਡੇਂਗੂ ਹਲਕੇ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ 4 ਤੋਂ 5 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਹਲਕੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਬੁਖਾਰ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ, ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਜੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਉਲਟੀਆਂ, ਮਤਲੀ, ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਧੱਫੜ, ਸੁੱਜੀਆਂ ਗ੍ਰੰਥੀਆਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੰਭੀਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਲਗਾਤਾਰ ਉਲਟੀਆਂ, ਮਸੂੜਿਆਂ ਜਾਂ ਨੱਕ ਵਿੱਚੋਂ ਖੂਨ ਵਗਣਾ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਿੱਚ ਖੂਨ, ਟੱਟੀ ਜਾਂ ਉਲਟੀ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਖੂਨ ਆਉਣਾ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਣ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਲੱਛਣ ਦੇਖਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਸਾਵਧਾਨੀਆਂਕੂਲਰਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਭਾਂਡਿਆਂ, ਟਾਇਰਾਂ, ਕੂਲਰਾਂ (ਵਾਟਰ ਕੂਲਰ) ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਇਕੱਠਾ ਨਾ ਹੋਣ ਦਿਓ। ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਕਟੋਰੇ ਅਤੇ ਫੁੱਲਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਢੁਕਵੇਂ ਲਾਰਵੀਸਾਈਡ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਪਾਣੀ ਦੇ ਭਾਂਡਿਆਂ ਨੂੰ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪੂਰੀ ਸਲੀਵਜ਼ ਪਹਿਨਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਮੱਛਰਦਾਨੀ ਜਾਂ ਮੱਛਰ ਭਜਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੌਣ ਵੇਲੇ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਡੇਂਗੂ ਦੇ ਮਰੀਜ ਨੂੰ ਮੱਛਰ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਚਾਓ, ਇਸ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡੇਂਗੂ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ|
