RBI Reportedly Purchasing Gold: RBI ਕਿਉਂ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਸੋਨਾ? ਕਿੱਥੇ ਰੱਖਦਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਭੰਡਾਰ, ਸਭ ਜਾਣੋ

RBI Reportedly Purchasing Gold: ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ 'ਤੇ ਆਰਬੀਆਈ (RBI) ਦੀ ਛਿਮਾਹੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਾਲ 2022-23  ਭਾਰਤ 'ਚ ਸੋਨੇ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਲਗਭਗ 5% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 794.64 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਸੰਪਤੀਆਂ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਰਾਇੰਗ ਅਧਿਕਾਰ, ਅਤੇ IMF ਵਿੱਚ ਰਿਜ਼ਰਵ ਕਿਸ਼ਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ 'ਚ 228.41 ਟਨ ਦਾ ਵਾਧਾ 
ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 23 ਵਿੱਚ ਆਰਬੀਆਈ ਨੇ 34.22 ਟਨ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ 65.11 ਟਨ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2019 ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2021 ਤੱਕ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ 228.41 ਟਨ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਗੋਲਡ ਕਾਉਂਸਿਲ ਦੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਖੇਤਰੀ CEO ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪੰਜ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਟਲਮੈਂਟਸ (BIS) ਦੇ ਕੋਲ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 437.22 ਟਨ ਸੋਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ 'ਤੇ 301.10 ਟਨ ਸੋਨਾ ਹੈ। 31 ਮਾਰਚ 2023 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੁੱਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ $578.449 ਬਿਲੀਅਨ ਸੀ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਕੀਮਤ $45.2 ਬਿਲੀਅਨ ਹੈ। USD ਮੁੱਲ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁੱਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦਾ ਅਨੁਪਾਤ ਮਾਰਚ 2023 ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਲਗਭਗ 7.81% ਤੱਕ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ।



RBI ਸੋਨਾ ਕਿਉਂ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ?
ਜਦੋਂ RBI ਕੋਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ (USD) ਭੰਡਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਵਿਆਜ ਕਮਾਉਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਾਂਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧਣ ਕਾਰਨ ਇਹਨਾਂ ਬਾਂਡਾਂ 'ਤੇ ਅਸਲ ਵਿਆਜ ਦਰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਆਜ ਦਰ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਮਾਮੂਲੀ ਵਿਆਜ ਵਜੋਂ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਸੋਨੇ ਦੀ ਮੰਗ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਧਾਰਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ RBI ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚੰਗੀ ਰਿਟਰਨ ਕਮਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਬਚਾਅ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਡਾਲਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਡਾਲਰ ਨੂੰ ਫੜੀ ਰੱਖਣ ਨਾਲ RBI ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਸੀਮਤ ਸਪਲਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸਦੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੇਰ ਤੱਕ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।

 ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੋਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਬਣਾਉਣਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਤਰਲ ਸੰਪਤੀ ਹੈ ਜੋ ਸੰਕਟ ਦੌਰਾਨ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੀ ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਵਪਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।



ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ 
20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਲਈ ਸੋਨਾ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਕਰੰਸੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 1971 ਤੱਕ ਗੋਲਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਕਾਗਜ਼ੀ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਬੈਕਅੱਪ ਕਰਨ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸੋਨੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਭੰਡਾਰ ਹੋਣੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਦੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਸੋਨੇ ਦੇ ਵਪਾਰ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 

ਇਸਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਸੀਮਤ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਮੰਗ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੀਲੀ ਧਾਤੂ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਹੋਰ ਰੂਪਾਂ ਨਾਲੋਂ ਆਪਣੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਪੇਤਲੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਦਾ ਮੁੱਲ ਉਦੋਂ ਘਟੇਗਾ ਜਦੋਂ ਉਹ ਦੇਸ਼ ਨਿਰਯਾਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਜੋ ਸ਼ੁੱਧ ਨਿਰਯਾਤਕ ਹੈ ਉਹ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦੇਖੇਗਾ। ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਜੋ ਸੋਨੇ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦੇਖੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਸੋਨਾ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਨਕਦ 'ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ' 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਾਧੂ ਸਪਲਾਈ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਪਲਾਈ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਮੁਦਰਾ ਦੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।

- RBI Website Crashes: 2000 ਰੁਪਏ ਦੇ ਨੋਟ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੇ ਐਲਾਨ ਮਗਰੋਂ RBI ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਹੋਈ ਕ੍ਰੈਸ਼, ਜਾਣੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੀ ਅਪਡੇਟ