Gold Loan: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਗਹਿਣੇ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਵੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖ ਰਹੇ ਹਨ? ਜਾਣੋਂ...
ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਚਾਨਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਲੋਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਨ
: ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਚਾਨਕ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਲੋਨ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਘਰੇਲੂ ਰੇਟਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ICRA ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ 'ਚ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਤੇ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਕਈ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ICRA ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਮਾਰਕੀਟ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 10 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਜਾਵੇਗਾ। ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਮਾਰਕੀਟ ਦਾ ਆਕਾਰ ਮਾਰਚ 2027 ਤੱਕ 15 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਵਧਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਸਿਰਫ਼ ਸੰਗਠਿਤ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਡੇਟਾ
ICRA ਦਾ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੰਗਠਿਤ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਸੰਗਠਿਤ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਅਜਿਹੇ ਕਰਜ਼ੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬੈਂਕਾਂ ਜਾਂ NBFC ਕੋਲ ਆਪਣਾ ਸੋਨਾ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਕੇ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਗੈਰ-ਸੰਗਠਿਤ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਸਰਾਫਾ ਵਪਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰਾਂ ਕੋਲ ਸੋਨਾ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖ ਕੇ ਲਏ ਗਏ ਕਰਜ਼ੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ 'ਤੇ ਬੈਂਕ ਅੱਗੇ ਹਨ
ਆਈਸੀਆਰਏ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਇਸ ਵੱਡੀ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਹੈ। ਕਿਸਾਨ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਨਾ ਗਹਿਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਖੇਤੀ ਕਰਜ਼ੇ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸੰਗਠਿਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬੈਂਕਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, NBFCs ਰਿਟੇਲ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਤੋਂ ਮਦਦ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੋਕ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਕਿਉਂ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ?
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਹਨ, ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ। ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਸੰਪਤੀ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬਦਲੇ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਜ਼ਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਜ਼ਾ ਲੈਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਵਿਆਜ ਦਰ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਨ ਦੀ ਰਕਮ ਵੱਧ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਲੋਨ ਦਿੰਦੇ ਸਮੇਂ, ਬੈਂਕ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਨਾ, ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ, ਜਾਇਦਾਦ ਵਰਗੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਨੂੰ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਲੈਣਾ ਆਸਾਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਰਕਮ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੁੱਲ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੁੱਲ ਦਾ 75 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਕਰਜ਼ੇ ਵਜੋਂ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੋਲਡ ਲੋਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਆਰਬੀਆਈ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਗਿਰਵੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲਏ ਗਏ ਕਰਜ਼ੇ, ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਧੇ ਹਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 'ਚ ਗਹਿਣਿਆਂ 'ਤੇ ਲਏ ਗਏ ਗੋਲਡ ਲੋਨ 'ਚ 29 ਫੀਸਦੀ ਦਾ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਕੜਾ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਦਾ ਹੈ। ਜੁਲਾਈ 2023 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2024 ਤੱਕ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਲਾਨਾ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ 39 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਗਹਿਣਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਏ ਗਏ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2019-20 ਤੋਂ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023-24 ਦੌਰਾਨ 26 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਗਹਿਣੇ ਬੈਂਕਾਂ ਕੋਲ ਰੱਖ ਕੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਜ਼ੇ ਲਏ ਹਨ।