Air Martial Arjan Singh Death Anniversary : ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ 5 ਸਿਤਾਰਾ ਮਾਰਸ਼ਲ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ, ਕਦੇ ਹੋਇਆ ਸੀ ਕੋਰਟ ਮਾਰਸ਼ਲ

Air Martial Arjan Singh death anniversary : ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰ ਅਫਸਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਸੂਚੀ ਪਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਏਅਰ ਮਾਰਸ਼ਲ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਕੁਝ ਵੱਖਰੀ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਉਹ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਦੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਦਾ ਰੈਂਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਇਕਲੌਤਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜ-ਸਿਤਾਰਾ ਰੈਂਕ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ 16 ਸਤੰਬਰ 1917 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਰਸੀ 'ਤੇ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ 1965 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਨਿਰਣਾਇਕ ਅਗਵਾਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਦਮ ਵਿਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ

ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ ਅਣਵੰਡੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲਾਇਲਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਅੱਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਉਹ ਔਲਖ ਗੋਤ ਦੇ ਜੱਟ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਚੌਥੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਸੀ ਜੋ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਦਰਜੇ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਾਮ ਕਮਾਇਆ

ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਹਿਵਾਲ (ਅੱਜ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਮਿੰਟਗੁਮਰੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਲਾਹੌਰ ਵਿਖੇ ਤੈਰਾਕੀ ਟੀਮ ਦਾ ਕਪਤਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਤੈਰਾਕੀ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਚਾਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਬਣਾਏ। ਉਸਨੇ 1938 ਵਿੱਚ ਰਾਇਲ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਕਾਲਜ, ਕ੍ਰੈਨਵੈਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਤੈਰਾਕੀ, ਅਥਲੈਟਿਕਸ ਅਤੇ ਹਾਕੀ ਟੀਮਾਂ ਦਾ ਉਪ-ਕਪਤਾਨ ਸੀ।

ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਪਾਇਲਟ

20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਏਮਪਾਇਰ ਪਾਇਲਟ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਰਸ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਅਫਸਰ ਵਜੋਂ ਕਮਿਸ਼ਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੂੰ ਉੱਤਰੀ ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਕੋਹਾਟ ਵਿਖੇ ਨੰਬਰ 1 ਸਕੁਐਡਰਨ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵੈਸਟਲੈਂਡ ਵਾਪਿਟੀ ਬਾਈਪਲੇਨ ਉਡਾਇਆ ਸੀ।

ਪਠਾਣਾਂ ਨਾਲ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਚ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ ਦੁਬਾਰਾ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਲੱਗਾ। 1943 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਸਕੁਐਡਰਨ ਲੀਡਰ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰ ਵੀ ਬਣਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ 1944 ਵਿੱਚ ਅਰਾਕਾਨ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਨੰਬਰ ਇੱਕ ਸਕੁਐਡਰਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਫਲਾਇੰਗ ਕਰਾਸ ਨਾਲ ਵੀ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਕੋਰਟ ਮਾਰਸ਼ਲ

ਫਰਵਰੀ 1945 ਵਿੱਚ, ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਉਡਾਣ ਭਰਨ ਲਈ ਕੋਰਟ ਮਾਰਸ਼ਲ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਉਹ ਟਰੇਨੀ ਪਾਇਲਟ ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਹਰ ਕੈਡੇਟ ਲਈ ਲੜਾਕੂ ਪਾਇਲਟ ਬਣਨ ਲਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਲਬਾਗ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦਾ ਏਅਰ ਚੀਫ ਮਾਰਸ਼ਲ ਵੀ ਬਣਿਆ। ਅਰਜਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਸਾਲ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।