Jai Jawan : ਭਾਰਤ ਕਦੇ ਫੌਜੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਸੀ ਨਿਰਭਰ, ਪਰ ਅੱਜ ਤਾਕਤ ਦੇਖ ਹਰ ਕੋਈ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਹੈਰਾਨ

Independence Day 2024 : ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ 'ਚ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਅਮਨ-ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਸ ਦੇ ਮਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਨਜਿੱਠਣਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਅਥਾਹ ਹਿੰਮਤ, ਬਰਾਬਰੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਟੁੱਟ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਸੀ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਧੀਨਗੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਵਿਭਿੰਨ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਭਾਰੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਈ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਈ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦੇਖੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੱਕ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਬਦਲਾਅ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਆਤਮ ਨਿਰਭਰ ਹੋ ਗਏ ਹਾਂ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਲਮੀ ਮੰਚ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਵਧਾਈ ਹੈ।

ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਹਰ ਛੋਟੀ-ਵੱਡੀ ਲੋੜ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ 2047 ਤੱਕ ਵਿਕਸਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਬਣਨ ਦੇ ਟੀਚੇ ਵੱਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪਰ ਸਥਿਰਤਾ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਘਟਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ 'ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ' ਮੁਹਿੰਮ ਤਹਿਤ ਘਰੇਲੂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਰਾਮਦ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਸਤਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ।

1947 'ਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਅਤੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਲਾਲਸਾ 'ਚ ਅਡੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅੱਜ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ 'ਚ ਬਣੇ ਤੇਜਸ ਵਰਗੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤੇ ਲੜਾਕੂ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਖਰੀਦਣ 'ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਅੱਜ ਰਾਫੇਲ ਵਰਗੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ। ਅੱਜ ਦੁਨੀਆ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਦੇਸ਼ ਆਖਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਕੀ ਸਨ ? 

ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ, ਫੌਜੀ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਯਾਤ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਵੈਸੇ ਤਾਂ 1958 'ਚ ਡਿਫੈਂਸ ਰਿਸਰਚ ਐਂਡ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ (DRDO) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਨੀਂਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ।

ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ : 

ਮੀਡਿਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਫੌਜੀ ਉਤਪਾਦਨ 'ਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਬਣਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਸਮਝੌਤਿਆਂ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਐਰੋਨਾਟਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (HAL) ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨਿਕਸ ਲਿਮਟਿਡ (BEL) ਸਮੇਤ ਕਈ ਰੱਖਿਆ ਉਤਪਾਦਨ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ।

ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ : 

ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੇ 1974 ਅਤੇ 1998 'ਚ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣਾਂ ਦੇ ਸਫਲ ਸੰਚਾਲਨ ਨਾਲ ਹੋਰ ਗਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਲੀਗ 'ਚ ਰੱਖਿਆ, ਖੇਤਰ 'ਚ ਆਪਣੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਕੀਤਾ। ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਕਾਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਗਨੀ ਲੜੀ, ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਨੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ 'ਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।

ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ : 

ਘਰੇਲੂ ਰੱਖਿਆ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਪਛਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2016 'ਚ ਰੱਖਿਆ ਖਰੀਦ ਨੀਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਨੀਤੀ ਨੇ ਆਯਾਤ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਿਰਮਾਣ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ 'ਮੇਕ ਇਨ ਇੰਡੀਆ' ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ : 

DRDO ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। DRDO ਨੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੁੱਧ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਰਾਡਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਚ ਨਿਪੁੰਨ ਅਕਾਦਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਜੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਤਕਨੀਕਾਂ 'ਚ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ 'ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।

ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਹੈ : 

ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਗਲੋਬਲ ਡਿਫੈਂਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀ ਡਾਟਾ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਗਲੋਬਲ ਫਾਇਰਪਾਵਰ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਦਸ ਦਈਏ ਕਿ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਉਹ ਸੂਚੀ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਚੌਥੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਚੌਥੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਕਤਵਰ ਫੌਜ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਟੈਂਕ ਅਤੇ ਸੈਂਕੜੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਤੋਪਖਾਨੇ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ 'ਚ ਵੀ ਅਮੀਰ ਹੈ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਤੱਕ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੇ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਨਤ ਬਣਨ 'ਚ ਕਾਫ਼ੀ ਤਰੱਕੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ, ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ 'ਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖਿਡਾਰੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨ ਲਈ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Women After Independence : ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਗਰੋਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਚ ਹੋਏ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਬਦਲਾਅ ? ਜਾਣੋ ਇੱਥੇ