Explainer: ਕਿਵੇਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ? ਕਿਵੇਂ ਕਰੇਗੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ, ਇੱਥੇ ਸਮਝੋ
Artificial Rain Cost and Process: ਜਿਵੇ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਤਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜਕਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ 'ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜੀਆਰਏਪੀ-4 ਸਮੇਤ ਕਈ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਪਰ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਸਰਕਾਰ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ 'ਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਗੋਪਾਲ ਰਾਏ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਮੀਟਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਮੀਟਿੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਭ ਕੁਝ ਠੀਕ ਰਿਹਾ ਤਾਂ 21 ਅਤੇ 22 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਤਜਰਬਾ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵੇਂ ਨਵਾਂ ਲੱਗੇ ਪਰ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ, ਚੀਨ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਹੀ, ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਨੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ? ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਤਕਨੀਕ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ? ਆਓ ਫਿਰ ਸਮਝੀਏ।
ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਹੀ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ 'ਚ ਹੈ ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਸਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਰਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝੀਏ ਤਾਂ ਨਕਲੀ ਬੱਦਲ ਤਿਆਰ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ। ਇਹ ਨਕਲੀ ਬੱਦਲ ਉਦੋਂ ਬਣਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਨਾਂ ਦਾ ਰਸਾਇਣ ਹਲਕੇ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਛਿੜਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ, ਛੋਟੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ, ਸੁੱਕੀ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਕਲੋਰਾਈਡ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਨ ਨਾਲ ਬੱਦਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਜੰਮ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਨੂੰ ਪਿਘਲਾਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਬਾਰਿਸ਼ ਬਣ ਕੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਡਿਗਣ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ :
ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਆਮ ਬਾਰਸ਼ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੀਬਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾਉਡ ਸਪਰੇਅ ਦੌਰਾਨ ਕਿੰਨੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ 2017 ਤੋਂ ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ ਜੂਨ 'ਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਸੀ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਟੈਸਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਸੇਸਨਾ ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਤੋਂ 5,000 ਫੁੱਟ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਬੱਦਲਾਂ 'ਚ ਰਸਾਇਣ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਅਸਮਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ 'ਚ ਬਾਰਸ਼ ਪੈਣ ਲੱਗਾ।
ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣ 'ਚ ਕਿੰਨਾ ਖ਼ਰਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਨਕਲੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਕਰਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਖਰਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਲਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਇਜਾਜ਼ਤਾਂ ਲੈਣੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਰਾਏ 'ਤੇ ਲੈਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੈਮੀਕਲ ਸਪਰੇਅ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੰਤਰ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣਕ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ 3 ਤੋਂ 5 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਕਰ ਹਵਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਯੋਜਨਾ ਫੇਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
-ਲੇਖਕ ਸਚਿਨ ਜਿੰਦਲ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Firecracker Ban: ਕਈ ਸੂਬਿਆਂ 'ਚ ਹਰੇ ਪਟਾਕੇ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਅਤੇ ਕਈਆਂ 'ਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਾਬੰਦੀ
- PTC NEWS
